Nie żyje David Lynch – amerykański reżyser, artysta wizualny i aktor, twórca kultowego «Miasteczka Twin Peaks» oraz takich filmów jak «Blue Velvet», «Dzikość serca», «Zagubiona autostrada» czy «Mulholland Drive». Miał 78 lat. Informację o jego śmierci podała rodzina w mediach społecznościowych.

Przypominamy odcinek programu Siedmiu wspaniałych, w którym Jakub Popielecki wybiera najlepsze sceny z filmografii reżysera:

Kim był David Lynch? Początki kariery

David Lynch urodził się 20 stycznia 1946 roku Pod koniec lat 60. rozpoczął naukę na Pennsylvania Academy od the Fine Arts, gdzie zrealizował swoje pierwsze krótkie metraże – «Sześciu mężczyzn, którym robi się niedobrze» i «Alfabet». Zainteresowanie filmem postanowił rozwijać w Amerykańskim Instytucie Filmowym, gdzie nakręcił m.in. «Babcię». Jego pełnometrażowym debiutem była surrealistyczna «Głowa do wycierania». Za sprawą Bena Barenholtza, dystrybutora i miłośnika kina niezależnego, dzieło zyskało grono wiernych fanów jako tzw. midnight movie.

Uznanie przyniósł Davidowi Lynchowi już jego drugi film, czyli «Człowiek słoń» – rozgrywający się w wiktoriańskiej Anglii dramat opowiadający o cierpiącym na rzadką chorobę mężczyźnie, który z cyrkowej klatki trafia na salony. Produkcja walczyła o najważniejsze nagrody, m.in. Oscary czy Złote Globy. Jej sukces otworzył młodemu twórcy drogę do wysokobudżetowych projektów. Pracę na planie «Diuny» – adaptacji powieści Franka Herberta – wspominał jednak jako koszmar. Brak wolności artystycznej i kolejne kompromisy, na jakie musiał się godzić we współpracy z producentem Dino de Laurentiisem, odbiły się na jakości dzieła. Poniosło ono zarówno finansową, jak i artystyczną klęskę i skutecznie zniechęciło Davida Lyncha do podejmowania podobnych wyzwań w przyszłości.

Najważniejsze dzieła Davida Lyncha

David Lynch zostanie zapamiętany jako jeden z największych ekscentryków w historii kina. Krytykował mit amerykańskich przedmieść («Blue Velvet»), jego filmy zasiedlały sobowtóry («Zagubiona autostrada», «Mulholland Drive»), a zaburzony porządek temporalny («Inland Empire'») nie ułatwiał odbioru jego dzieł. Przypominamy odcinek programu Na skróty, w którym Jakub Popielecki opowiada o jednym z najsłynniejszych filmów reżysera – będącą kwintesencją jego stylu «Zagubionej autostradzie».

Największe uznanie przyniosły Davidowi Lynchowi nagrodzone w Cannes «Dzikość serca» (Złota Palma) i «Mulholland Drive» (nagroda dla najlepszego reżysera) oraz współtworzony z Markiem Frostem kultowy serial «Miasteczko Twin Peaks». Zagadka morderstwa Laury Palmer elektryzowała widzów na świecie (podobno sam Michaił Gorbaczow miał kontaktować się w tej sprawie z prezydentem George’em Bushem). Lynch pracował przy serialu nie tylko jako scenarzysta i reżyser, ale też wcielił się w jedną z ról – Gordona Cole’a, niedosłyszącego szefa agenta Dale’a Coopera (Kyle MacLachlan). Do tytułowego miasteczka powrócił jeszcze w filmowym prequelu «Twin Peaks: Ogniu, krocz ze mną» oraz nakręconej po latach serialowej kontynuacji. Na uwagę zasługują też zaskakująco prosta «Prosta historia», będący częścią dokumentu «Lumiere i spółka» segment «Premonition Following an Evil Deed» czy surrealistyczne «Króliki».

Jako aktora zapamiętamy Davida Lyncha m.in. z krótkometrażówki «Co zrobił Jack?», a także komediodramatu «Szczęściarz», w którym partnerował Harry’emu Deanowi Stantonowi, i «Fabelmanów» Stevena Spielberga.

Inne projekty Davida Lyncha

Przez całą karierę David Lynch chętnie realizował krótkie metraże. Były wśród nich zarówno projekty artystyczne («DumbLand», «Absurda»), jak i komercyjne – reklamy (nakręcona dla Diora «Lady Blue Shanghai» z Marion Cotillard) czy teledyski («Shot in the Back of the Head» Moby’ego, «Sublime Eternal Love» Chrysty Bell, czyli agentki Tammy Preston z «Twin Peaks»). Dużą popularnością cieszyły się też udostępniane przez niego na YouTubie prognozy pogody.

David Lynch był też bohaterem licznych dokumentów, m.in. «David Lynch, żyć sztuką» Johna Nguyena i «Lynch/Oz» Alexandre’a O. Philippe’a. W 2019 roku otrzymał honorowego Oscara. Nagrodę za odważne przekraczanie granic w dążeniu do realizacji swojej wyjątkowej wizji filmowej wręczyło mu trio aktorów, z którymi pracował przy swoich najważniejszych filmach: Isabella Rossellini, Laura Dern i Kyle MacLachlan.